Osobowość autorytarna naszych czasów i „fajna, formacyjna młodzież” Espresso Dźwięki 3, 18 lutego 2016rss-icon

 

 

Pamiętam bardzo ważną pozycję bibliograficzną w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych była to książka Karen Horney pt. „Neurotyczna osobowość naszych czasów”. Inspirowała ona bardzo wielu, między innymi pokolenie hippiesów amerykańskich, ale w latach 70-tych i 80-tych także mnie jako młodego pożeracza książek popularno-naukowych z serii +-nieskończoność. „Neurotyczna osobowość naszych czasów” była inspiracją do rozwoju osobistego, pamiętam skojarzony z tym czasem w Polsce dynamiczny rozwój psychologii humanistycznej, pamiętam także Ericha From i jego słynną pozycję „Ucieczka od wolności”. Ludzie zawsze uciekają od wolności, bo ona jest wymagająca, ona pociąga za sobą także odpowiedzialność. Ale ucieczka od wolności jest szczególnie widoczna w czasach władzy autorytarnej i w czasach totalitaryzmów. Dzisiaj bardzo istotnym wydaje się tematem w tym kontekście i w naszej obecnej sytuacji, brak nerwic i dominacja psychoz oraz psychopatii jako osobowości patologicznie aspołecznej i pozbawionej empatii. W obecnej Polsce w dużej części życia społecznego dominuje osobowość autokratyczna albo osobowość despoty, osobowość autorytarna. Narzucającym się przykładem medialnym są np. spotkania jednego premiera kraju z przywódcą rządzącej partii z pominięciem konstytucyjnej władzy w postaci Pani premier. Osobowość autorytarna nie widzi nic niestosownego w tym, że pomija jako władza legalne instytucje gwarantowane przez konstytucję.

Jednak wydaje się, że osobowość autorytarna zaczyna dominować zasadniczo w polskich realiach, ten wzorzec psychiczny zaczyna się szerzyć, jest coraz popularniejszy. Można ten wzorzec niewątpliwie odnaleźć nie tylko u posła-rockmana Kukiza, u którego mniemania i fobie osobiste wydają się głównym regulatorem, nie rozum, ale także np. u pana posła Piotra Glińskiego.

Przejdę teraz do konkretu: przeczytałem ostatnio wywiad z Posłem Glińskim, ministrem kultury i wicepremierem, w Rzeczpospolitej (16.02.2016, A4), w którym znaleźć można następujący fragment:
Dziennikarz: „Widział pan już film „Smoleńsk”?
PG: Nie, ale otrzymuję sygnały, że film jest dobry.
Dz: Podobno prezesowi Kaczyńskiemu film się nie podoba.
PG: Prezes Kaczyński będzie zadowolony z tego filmu, mam nadzieję.

Dwie kwestie zasługują tu na uwagę: poseł Gliński nie widział filmu, ale już wie, że jest dobry, bo ma nadzieję, że będzie zadowolony z filmu Prezes Partii. Nawet jeśli jego nadzieja bliska pewności wynika z faktu jakichś dodatkowych prac nad filmem po wstępnych oględzinach Kaczyńskiego, to tak czy owak, opieranie sądów na niepotwierdzonych przez empirię „sygnałach” oraz stawianie w centrum produkcji filmowej za fundusze publiczne dąsów i fobii jednego człowieka jest jawnym rysem osobowości autorytarnej i kompromituje profesora.

W tym samym wywiadzie pod jego koniec dwa razy pada kategoryczne stwierdzenie: „Pomnik [smoleński] stanie przez Pałacem Prezydenckim.” To właśnie to zdanie, powtórzone, jest także po raz trzeci w tytule wywiadu. Ten kategoryczny sąd, ten lekceważący wszystkie inne władze (samorządowe) i opinie (np. konserwatora zabytków czy większości społeczeństwa) wyrok, to jest rys osobowości autorytarnej. Widać tutaj nie tylko kategoryczność, ale także nieukrywany rewanż na przeciwniku.

Jednak swój szczyt osobowość autorytarna osiąga w tym wywiadzie w samym finale, kiedy prof. Piotr Gliński mówi o finansowaniu szkoły Rydzyka. „Dzieło o. Rydzyka jest imponujące i naprawdę warte wsparcia. Tyle tylko że należy to robić w sposób zgodny z prawem. Nie ma prawnej możliwości dotacji dla uczelni prywatnych. Warto się zastanowić, jak wesprzeć działalność o. Rydzyka, ale powinno to się dokonać W

sposób transparentny i przemyślany a nie w ostatniej chwili przez wrzucane przez kogoś poprawki. Zresztą o Rydzyk wypowiedział się w tej sprawie bardzo mądrze, że to była niedźwiedzia przysługa. Apeluję, żeby odczarować szkołę o. Rydzyka. Tam jest bardzo fajna młodzież, która jest młodzieżą formacyjną, która myśli o wartościach, a jednocześnie jest młodzieżą pełną życia, nastawioną pozytywnie do nowych technologii, do świata współczesnego. Tam jest przyszłość Polski. Jedyną telewizją, w której za kamerami stały młode dziewczyny, była telewizja Trwam. Świeżo wyedukowane studentki o. Rydzyka.”

Ten przydługi cytat jest po to, aby pokazać, jak bardzo zawoalowane formy może przybierać osobowość autorytarna: w tym fragmencie poseł Gliński wydaje się wzorcem praworządności! Tyle że to wszystko pozór, bo jakież argumenty padają za „transparentnym” naruszeniem konstytucji RP i za wsparciem prywatnej szkoły sekty religijnej? To jest fajna formacyjna młodzież. Gdzie to my mamy zapisaną jakąś akcję wyrównującą szanse młodzieży formacyjnej czy fajnej? Albo dziewczyny za kamerami jako dowód na postępowość szkoły Rydzyka, która jest oskarżana powszechnie o szerzenie ciemnoty, zacofania i stronnicze manipulacje?

Tak oto osobowość autorytarna decyduje w te chwili w Polsce: jeśli kiedyś czasami można było mówić o arogancji władzy, to teraz właściwym określeniem jest chyba buta i pycha. Oby tylko te osobiste przywary nie ściągnęły nieszczęścia na całą naszą zbiorowość, miejmy nadzieję, że ich tragiczny splot dotknie jedynie ich nosiciela.

Znów jestem oburzony. Bo tym razem mamy lepszą i gorszą młodzież. Młodzież lepszego i gorszego sortu.

Jednak dzisiaj przyszła dobra wiadomość: w czwartek 18 lutego 2016, jak donosi „Gazeta Wyborcza”: „minister kultury ma wręczyć 13 literatom medale „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”, ale na uroczystość nie stawi się pięcioro z nich. To nominowani do złotego medalu Piotr Matywiecki, poeta, eseista, krytyk literacki, i pisarz Kazimierz Orłoś, a do srebrnego: Iwona Smolka, pisarka i dziennikarka Polskiego Radia, i Tomasz Łubieński, prozaik, dramaturg, tłumacz. Z brązowego medalu zrezygnował Grzegorz Kasdepke, autor książek dla dzieci i młodzieży.” Brawo polscy pisarze: nie dajemy się osobowości autorytarnej naszych czasów. Jest nadzieja.

Musimy jakoś podziękowań bohaterom naszych czasów.

 

___Jarosław Pośpieszny-Nowina


 

mp